"Znajdziesz mnie w cieniu guayacan" - Zbigniew Zborowski


Tyle samo spieszna co i zajmująca jest to opowieść. Bo któż z nas nie lubi toczyć walk z przeszłością i sięgać tam, gdzie tkwi największa z tajemnic. Niemniej nie polecam sięgać po "Znajdziesz mnie w cieniu guagacan" bez znajomości pierwszej części sagi historycznej Zbigniewa Zborowskiego "Spotkajmy się, zanim przyjdzie zima". Bez niej może być o wiele trudniej zauroczyć się tą historią. Nie jest to jednak niemożliwe. Ja miałam na szczęście okazję dotknąć jej w całości.

Tak też poznałam Monikę Wilczyńską — współczesną bohaterkę powieści, od której to wszystko się zaczęło. Kobietę, którą życie intryguje od samego początku i ma bardzo nietypową przypadłość. Towarzyszy jej bowiem zanik pamięci. Nie pamięta niczego sprzed 1994 roku. I być może nie byłoby to problemem, bo do tego zdążyła się już przyzwyczaić, gdyby nie nagłe ataki szaleństwa, których dopuszcza się nieświadomie. Nie to jednak jest jeszcze najdziwniejsze. Monika, chcąc poznać prawdę o swojej przeszłości, poddaje się hipnozie. Jej efekty są wręcz tragiczne.

Zanim jednak uda nam się odkryć cóż tak niebezpiecznego skrywa pamięć bohaterki, przeniesiemy się daleko w czasie. Na Wileńszczyznę do roku 1963, gdzie poznamy niejakiego Jana Młynarskiego i jego ukochaną Oleńkę Zaporewicz. Dwoje ludzi, od których wziął się początek tej sagi historycznej, i którym towarzyszyła w życiu pewna złota moneta zdobyta przez Jana podczas walk.
"Znajdziesz mnie w cieniu guagacan" to jednak już czasy kolejnego pokolenia bohaterów, przeplatane z historią Moniki, która wreszcie poznaje swoje prawdziwe 'ja" i własną tożsamość. Łączy w ten sposób ze sobą wszystkie wspomniane historie i dwie połówki zagubionej carskiej monety, która przez dekady przemierzała z bohaterami. Była ich talizmanem, pamiątką, tęsknotą, przekleństwem.

Dzięki temu czytelnik ma okazję lawirować nie tylko w czasie, ale i na przestrzenie wielu miejsc. Pomiędzy Warszawą, Otwockiem, Berlinem i Maroko. Poznać tragiczną w skutkach historię Zosi i Adama, którzy w walce o własne życie poświęcili coś, co nadawało mu treść. Historię Franciszka Wilczyńskiego - komendanta milicji, którego życie jest równie burzliwe co jego syna. Zaplątanego w mocno szemrane towarzystwo. Historię Marianne de Ville zakochanej w gestapowcu, która z łatwością potrafiła miłość zamienić w nienawiść. Losy niechcianych dzieci, zdradzonych kochanków i samej Moniki Wilczyńskiej, której los nie szczędził cierpienia. Maszy sprzymierzonej komunistom i Igora, którego historia jest równie frapująca co samej Joanny Zaporewicz de Ville.

Autor, prowadząc nas przez meandry życia niemal każdego z bohaterów, odsłania jednocześnie przed czytelnikiem nie tylko swój talent prozatorski, ale i imponuje pomysłem i fabułą, a jej bohaterowie... Wręcz uwodzą czytelnika. Jedyne zastrzeżenie, jakie mam, to szczątkowość tej opowieści. Jej pobieżność, którą daje się zauważyć zwłaszcza w obecności tylu frapujących postaci. Być może ma to jednak swój zamysł i sens. Warto również dodać, iż konstrukcja tej powieści jest dość szczególna. Podzielona jest ona bowiem na rozdziały, których akcja dzieje się albo w przestrzeni historycznej, albo współcześnie. I nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że z powodzeniem można ją przeczytać właśnie w ten sposób. Najpierw to "teraz" a potem to "historyczne" tło. Tak też i ja zrobiłam. Można oczywiście i na odwrót. Ten zabieg daje możliwość szybszego sięgnięcia po fakty, które najbardziej nas nurtują, co nie znaczy, że mniejszą przyjemność miałam z czytania reszty powieści. Obie fabuły świetnie się wpisują w kanon jednych z najlepszych opowieści obyczajowo-historycznych, jakie miałam przyjemność czytać. Umniejsza je jedynie fakt skrótowości, co zrozumieją z pewnością fani Joanny Jax.

Niezależnie jednak od tego, powieść gorąco wam polecam i dziękuję za drzewo genealogiczne, które jest niczym drogowskaz w tej historii. Bez niego historia drugiego tomu powieści nie miałaby sensu. 
Polecam tę powieść szczególnie mocno, bo jak się okazuje, tkwi ona we mnie po dziś dzień. Nie chce odejść. A za to kocham powieści najbardziej. Z przyjemnością wrócę też do niej jeszcze raz, co nie zdarza się często. Może owa "szczątkowość" wówczas przestanie istnieć.