"W życiu człowieka nic nie jest na zawsze. Tylko wieczność potrafi złapać własny ogon. Nie ma ciała ani czasu, jedynie miłość - powiedział jej wtedy".
"Ten, kto widzi" - Herbjorg Wassmo - książka, która odpycha i fascynuje jednocześnie. Powieść, która zaskoczyła mnie swoją siłą. Siłą słowa, która obnaża błahość innych treści. Z którą nie sposób się dzielić. Historia, zdolna posiąść czytelnika na wyłączność do ostatniego jej zdania, słowa, kropki. Oszałamiająca kontynuacja kultowej "Księgi Diny" - W to akurat nie wierzyłam ślepo, choć o książkach Wassmo słyszałam od swoich czytelników dużo dobrego. Nigdy jednak nie było mi po drodze, by po nie sięgnąć. Aż do teraz. Aż poznałam "Ten, kto widzi" - niezależną kontynuację losów rodziny Diny. Już wiecie, co będę czytać w święta? O jaki prezent poproszę pod choinkę? Tak, to będzie "Księga Diny", "Syn szczęścia" i "Dziedzictwo Karmy" - arcydzieła norweskiej literatury.
Wróćmy jednak do tej historii i jej autorki Herbjorg Wassmo - wielokrotnie nagradzanej, cenionej i popularnej nie tylko w Norwegii pisarce, która w moim mniemaniu posiadła wyjątkowy dar przywoływania miejsc i wrażeń- niczym przewodnik w czasie. Której historie poruszają dogłębnie i dają niezwykły obraz kobiet. Jedną z nich jest Karna - najmłodsza z bohaterek - w oczach wielu najodważniejsza z kobiet, która miała odwagę dać świadectwo złu. Wypełnić wolę zmarłej babki i wyznać jej zbrodnie. Dla niej samej to swego rodzaju rola, do której zostałą wyznaczona. Rola świadka. W społeczności, która nie chce widzieć, wywołuje to spore zamieszanie. Nie jest to też bez skutku dla samej dziewczyny, która zamyka się w sobie, a chwilę potem próbuje popełnić samobójstwo. Za tę odwagę przyszło jej bowiem zapłacić. Jej ojciec - lekarz - nie jest w stanie poradzić sobie z obłędem córki. Za namową jego żony Anny, umieszcza więc córkę w zamkniętym szpitalu psychiatrycznym. Tu zaś jawi się nam obraz dziewiętnastowiecznej nauki i psychiatrii samej w sobie. A niektóre mądre głowy uważają nawet, że sztuka oraz czytanie powieści i poezji pełnej różnych uczuć może działać bardzo źle na człowieka.
"Rozpoczyna się łańcuch zdarzeń jak w dominie, gdzie jedno ludzkie działanie wyzwala słowa, uczucia i kolejne czyny".
Karna nie jest tu jedyną kobietą, z którą przyjdzie czytelnikowi bliżej się poznać. To Anna - druga żona Beniamina i macocha dotkniętą chorobą Karny. Kobieta niespełniona, którą z miłości do lekarza porzuciła świat Kopenhagi. Nigdy nie żałowała swej decyzji, była szczęśliwa, tyle tylko, że to szczęście pewnego dnia uleciało z jej rąk. Nie poddała się. Tyle tylko, że obrała inną drogę i w jego poszukiwaniu. Anna jawi się zatem czytelnikowi w wielu odsłonach: żony, matki, kochanki i kobiety zdolnej do marzeń. Nie mniej ciekawymi postaciami są również role męskie. Rola Beniamina, Pedera, Wilfreda czy samego Joakima - człowieka, który chciał uleczyć szaleństwo. To też jeden z wielkich atutów powieści, której bohaterowie są bardzo wyraźni.
"Ten, który widzi" jest tym samym historią ponadczasową. Historia Diny bowiem od kilku dekad fascynuje kolejne pokolenia czytelników. Jest też powieścią wielu wątków. Historią o poczuciu winy, tęsknocie, śmierci, przebaczeniu i miłości. Historią rodziny dotkniętej chorobą, tragedią, śmiercią i rozpadem. Pojawia się w niej wszystko, co ludzkie od cierpienia, ból, zdradę po miłość, seks i marzenia. Jawi się w niej zło w ludzkiej postaci i czyste dobro płynące z serca. Surowy krajobraz północnej Norwegii i tętniąca życiem Kopenhaga. Jeśli czegoś w niej nie ma, to jest to z pewnością czytelnicze przeoczenie. Jej bogactwo treści tak mi właśnie podpowiada.
Sięgnijcie po nią - proszę. Dajcie się uwieść jej magii. Przeżyjcie ją, jak najlepiej umiecie, a poczujecie, czym jest prawdziwa podróż do literackiego świata.
Ten, kto widzi. Trylogia Diny
Autor: Herbjorg Wassmo
Tłumaczenie: Ewa M. Bilińska
Wydawnictwo: Smak Słowa
Premiera 29 września 2021 r.
Za egzemplarz książki dziękuję
Wydawnictwu SMAK SŁOWA