"Bibliotekarka z Auschwitz"
zdominowała ostatnich kilka tygodni mojego literackiego życia. Jej
towarzystwo stało się niemal codziennością. Myśli wokół jej bohaterów
prawie rutyną. Co najbardziej jednak zaskoczyło mnie w powieści, to jej
forma i kierunek, który obrała. Celem bowiem utworu wydaje się nie być
wcale zobrazowanie terroru i bestialskich zbrodni, których doświadczali
ludzie w tym obozie zagłady, ale "wartości",
które im przyświecają. Ich niezłomność, wielkość i odwaga
granicząca często z szaleństwem. Upór ich serca, wiara, siła i
nadzieja, która w nich drzemie. Potrzeba walki i marzenia. Książki zaś
staja się ich symbolem niezłomności.
Bycie bibliotekarką w bloku
31 to nie przelewki. Złapanie kogokolwiek z książką grozi
rozstrzelaniu. To wielkie ryzyko — mimo to Dita
podejmuje się wyzwania. To od niej silniejsze. W ten oto sposób objawia
się w niej nie tylko miłość i szacunek do książki, ale i odwaga, daleko
wykraczającą poza przeciętną. Księgozbiór, nad którym przyjdzie jej
sprawować pieczę, to zaledwie osiem książkę, ale ich ilość w takim
miejscu nie jest ważna. Istotny jest sam fakt ich istnienia i
zagrożenie, jakie ze sobą niosą.
" W ciągu całej historii ludzkości wspólne dla wszystkich dyktatorów, tyranów, despotów, czy to Aryjczyków, czy Murzynów, Azjatów, Arabów, Słowian, władców jakiejkolwiek rasy i każdego koloru skóry, broniących, nieważne — rewolucji ludu, przywilejów klas wyższych, ładu Bożego czy wojskowego reżimu, w imię dowolnej ideologii, było jedno: zawzięte prześladowanie książek. Książki są bardzo niebezpieczne, skłaniają do myślenia".
Dita
jednego dnia stała się jednocześnie bibliotekarką jak pielęgniarką
książek. Te bowiem wymagały wyjątkowego traktowania i pomocy.
"W tym mrocznym miejscu, w którym ludzkość znalazła się we własnym cieniu, obecność książek stanowiła wspomnienie czasów mniej ponurych, spokojniejszych [...] Czasów zamierzchłych. Dita brała do rąk każdy wolumin po kolei, z ostrożnością, z jaką bierze się na ręce nowo narodzone dziecko".
Ciążyła na niej zatem ogromna odpowiedzialność. Od tego, czy uda jej się uchronić i przemycać w tajemnicy przed SS-manami książki zależał los nie tylko jej samej, ale i całego baraku i pięćsetki dzieci — dla których to miejsce stało się namiastką normalności.
Pod tym względem jest to książka wyjątkowa. Mimo wielu publikacji obejmujący ten temat nie natrafiłam dotąd na powieść (opartą na prawdziwej historii jednej z więźniarek obozu — Dity Kraus),
która w taki, a nie inny sposób ukazuje tlące się w nim życie — być może
byle jakie, niegodziwe, okrutne, na granicy człowieczeństwa - ale jednak
życie.
"Bibliotekarka z Auschwitz"
to nie tylko historia Dity i jej roli, której podjęła się jako więźniarka. To także historie wielu innych
ludzi, których los zesłał do tego piekła. Ich wspomnienia i losy jeszcze
sprzed wojny. Jednym z nich jest Fredy Hirsch — szef baraku nr 31 - człowiek autorytet w oczach młodziutkiej Dity. Postać tak samo wyjątkowa, jak i sama bibliotekarka.
Książka Antonio G. Iturbe
wydaje się bardzo istotna w zrozumieniu tego, co tak naprawdę działo
się za ogrodzeniem z drutu kolczastego. To także bogate i cenne stadium
pokazujące charakter człowieka skazanego na śmierć. Jest ona wyjątkowa
również dlatego, że powstała w oparciu o prawdziwe relacje, zebrane z
bardzo wielu źródeł. Nie należy, jednak postrzegać jej jako literatury
faktu, o czym na wstępie wspomina sama Dita Kraus. "Jest ona opowieścią będącą owocem zarówno moich doświadczeń, jak i bogatej wyobraźni autora".
Za książkę dziękuję Wydawnictwu LITERACKIE
Ocena 8/10